Davranışları Değiştirmek İçin Neler Yapılmalı?

İstenmeyen davranış karşısında çokça kullanılan; tehdit, korkutma, olumsuz sonuçları gösterme ve cezalandırma çoğunlukla başarısız olan yöntemlerdir. Farklı yaş gruplarında bu yöntemlerin etkisi araştırıldığında aynı şekilde başarısız sonuçlandığı görülmüştür.

Örneğin; ceza vermek, olumsuz sonuçları göstermek çocuklar üzerinde şartlara, zamana, mekana göre değişen etkiler yapmaktadır. Tehdit eden kişi ortalarda olmadığında, çocuk olumsuz davranışı yapmaya devam edebilir.

Olumsuz sonuçlar gösterildiğinde beyin savunma mekanizmasıyla kendine uygun mantıklı nedenler bulabilir. Örneğin; sigara içenler erken ölür, sağlık sorunları yaşar gibi olumsuz sonuçları saymak kişinin kendine mantıklı savunma cümleleri bulmasına neden olabilir. Benim dedem de içerdi ama 90 yaşında öldü, bizim aile güçlüdür, bize bir şey olmaz,yıllardır içiyorum ama sağlığım yerinde öyleyse içmeye devam edebilirim gibi cümlelerle kendini kandırmaya devam edebilir.

Toplumda bunlara benzer pek çok yöntem kullanılmakta ve olumsuz sonuçları göze çarpmaktadır. Doğru yöntemler kullanıldığında farklı bir çok insanda olumlu davranış değişimleri gözlenmektedir.

Davranış değişimi için kullanılması gereken 3 yöntem şunlardır;

• Toplum Teşviki; Başkalarının yaptığı olumlu uygulamaların gösterilmesi; afişte, broşürde ve görülebilecek bir yere asılan tabloda, başkalarının olumlu davranışının gösterilmesi, olumlu davranış yüzdesinin belirtilmesi, puanlama, başkalarıyla birlikte ilerlemenin gösterilmesi... Bunlar kişinin toplumla kendini kıyaslayarak olumlu davranışın ağır bastığını görünce kendisinin de davranışını değiştirmeye yönelik adım atmasını sağlar. Örneğin; Bir apartmanda ödeme yapmayan dairelerin görebilmesi için panoya ödeme yapanların listesi veya aylık ödeme listesi eklenmesi, zamanında ödeyenlere puan verilmesi gibi uygulamalar yapılması, çoğunluğun olumlu davranışı karşısında kişilerin kendilerini sorgulamasına sebep olabilir.

• Hızlı ödüllendirme; Gelecekte verilecek ödüle inancımız az olabiliyor, o zamana kadar çok şey değişebilir. Ödüllerin erkenden verilmesi çok daha güzel etkiler yapmaktadır. Hemen verilen ödüllerin 6 ay etki edebildiği görülmüş.

• İlerlemeyi takip et; Olumlu davranış geliştirmesi istenen kişilerin gelişiminin takip edilmesi ve kontrolün kendisinde olduğu duygusunun verilmesi çok önemli. Çünkü beyin çevresini kontrol etmek ister. Bu kontrolü sağladığını bilmek iyi gelir. Sorumluluğun başkasında değil kendinde olduğunu bilmesi gerekir. Yere ve duruma göre takip edilmesi motive edici olur. Doktorun, öğretmenin, bankanın bizi takip ettiğini bilmenin üzerimizde nasıl etki bıraktığını düşünün. Takip edilmek bazen gerekli. Ama kişi kendi davranışının sorumluluğunu almalı, değişim için önce kendisi istemeli ve adım atmalı.

Kendiniz ve çevreniz için olmasını istediğiniz olumlu davranış değişikliklerinin en güzel şekilde ve en güzel zamanda olması dileğiyle...